PEM, inspanningsintolerantie. Wat is verband met stress en hyperventilatie?

PEM, inspanningsintolerantie komt voor bij chronische vermoeidheidsyndroom, ME/CVS, bij post/long-covid. Maar wat is het verband met stress en hyperventilatie?

Wat is PEM, inspanningsintolerantie?

PEM, inspanningsintolerantie, is de afkorting van Post-exertionele malaise. Het betekent dat je na mentale of lichamelijke inspanning een verergering hebt van je klachten. De inspanning of belasting hoeft soms maar minimaal te zijn om verergering van je symptomen uit te lokken. Daarom is het zo belangrijk om niet over je grenzen heen te gaan. Als je te vaak PEM krijgt of als het erg hevig is, kan het zelfs een soms blijvende terugval veroorzaken. En dat willen we natuurlijk voorkomen!

Inspanningsintolerantie of post-exertionele malaise is het belangrijkste symptoom van ME en CVS (chronische vermoeidheidssyndroom), omdat alle patiënten met deze diagnose hier in meer of mindere mate last van hebben. Ook veel mensen met post/long-covid hebben PEM klachten. Maar zoals je misschien weet kan hyperventilatie ook veel klachten veroorzaken, zoals extreme vermoeidheid, wat veel lijkt op CVS.

PEM kan direct na de mentale of fysieke inspanning al optreden. Maar het komt ook voor dat je pas 12 tot 24 uur later verslechtert. Op het eerste gezicht lijkt er dan niets aan de hand te zijn en krijg je geen signalen om te stoppen. Maar later verslechter je alsnog.

PEM, verergering van je klachten na lichamelijke en mentale inspanning

Zoals je leest treedt PEM niet alleen op na lichamelijke inspanning maar ook na mentale inspanning! Lichamelijke inspanning is vaak simpeler te herkennen. Een te lange wandeling, sporten, huishoudelijk of lichamelijk werk zijn voorbeelden van lichamelijke inspanning. Voorbeelden van mentale inspanning zijn veel nadenken, piekeren, een paniekaanval, studeren, examen doen, lange tijd achter je laptop werken, nieuwe dingen leren.

Symptomen PEM

PEM kan een toename of verergering van je klachten geven. Hier een overzicht van de meest voorkomende klachten die ontstaan bij inspanningstolerantie. Zoals je ziet zijn dit ook veel symptomen die voorkomen bij chronische hyperventilatie, vandaar dat er soms dus ook onduidelijkheid kan zijn waar je klachten vandaan komen.

PEM en stress en hyperventilatie

Als wij stress ervaren dan maakt je lichaam stresshormonen aan waardoor het zich klaar maakt om te vluchten of vechten. Heel handig bij acute stress maar als wij langere tijd, dus chronische  stress, hebben dan kan er een onbalans in je lichaam ontstaan.

Onder invloed van die stresshormonen (cortisol) gebeurt er namelijk veel in je lichaam. Onder andere zal je ademhaling zich versnellen. Zo maakt je lichaam energie vrij om te vluchten of vechten. Maar in onze huidige maatschappij ervaren wij veel chronische stress en verbruiken we die extra energie niet. Hierdoor ontstaat er dus een onbalans in je lichaam die klachten geeft. Vermoeidheid is daar een van de vele klachten van.

Ziek zijn is ook stress

Als jij last hebt van long-covid, CVS of ME dan kan stress dus je klachten flink versterken. Ook de PEM klachten. (Chronisch) ziek zijn is ook stress voor ons systeem. Het lichamelijk ziek zijn maar ook mentaal. Het is gewoonweg natuurlijk absoluut niet leuk om je zo te voelen, hierdoor zal je je hier tegen willen verzetten. Maar ook het onbegrip uit je omgeving zal stress kunnen geven. En dan heb ik het nog niet over de financiële, sociale en andere gevolgen die ziek zijn met zich meebrengt.

Wetenschappers uit Florida, hebben onder leiding van de bekende onderzoekster Nancy Klimas, namelijk als eersten geprobeerd een verband te leggen tussen PEM en het cortisolniveau. Cortisol is een (stress)hormoon dat wordt aangemaakt in de bijnierschors en vrijkomt bij elke vorm van stress, zowel lichamelijk als mentale. Vandaar dat we het een stresshormoon noemen.

Cortisol speelt een belangrijke rol bij het ontwaken en is een aanwijzing voor hormonale ontregeling. Dit merk je als je rond je menstruatie of door de overgang meer klachten hebt.  Deze ontregeling is ook van invloed op het ervaren van vermoeidheid en is een graadmeter voor het functioneren van de HPA-as (een afkorting van de Engelse term Hypothalamic-Pituitary-Adrenal axis, hypothalamus-hypofyse-bijnier-as). Deze HPA-as speelt een belangrijke rol in hoe je reageert op stress. Maar vreemd genoeg is – zoals gezegd – een mogelijk verband tussen cortisol en PEM bij ME nog niet eerder onderzocht. In het onderzoek hebben ze onderzocht of cortisol invloed heeft op hoe je je voelt. En de conclusie was dat hoe meer iemand dacht zelf invloed te kunnen hebben op het stressniveau, hoe minder last hij of zij had van PEM. Zij concluderen hieruit dat stressmanagement een positieve invloed kan hebben op PEM, en dat het aanleren van technieken om stress te vermijden dus zinvol kan zijn. Dit onderzoek is echter slechts een momentopname; het is nog niet duidelijk of het effect van stressmanagement ook opgaat voor de langere termijn. Ook kwam in het onderzoek niet duidelijk naar voren welke methode om stress te vermijden het beste was.

Grenzen leren (h)erkennen

Maar we weten allemaal best dat veel stress, over je grenzen gaan klachten doet versterken. En dat we met ontspanning en vooral het leren herkennen van de grenzen ons beter gaan voelen. Helaas niet altijd simpel.

Want zolang we onze eigen en de stem van de omgeving horen dat je “je niet zo moet aanstellen, iedereen wel eens een keer moe is, je even moet doorbijten” etc is het respecteren van onze grenzen vaak een hele uitdaging.

PEM verminderen door pacing

Pacing is een manier die veel en succesvol wordt ingezet bij PEM. Dit is geen therapie, maar een zelfhulp strategie. Waarbij het erom gaat dat je zelf leert waar jouw grenzen zijn. En dat je binnen die grenzen een zo actief mogelijk leven leidt. Sommige mensen hebben hierdoor minder of helemaal geen last meer van PEM omdat ze niet meer over de grenzen van hun ziekte gaan. En ook dit is bij ale andere en stressgerelateerde klachten essentieel! Daarom adviseer ik altijd om een dagboek bij te gaan houden zodat je die grenzen en patronen kunt gaan en leren (h)erkennen.

Pacing kun je op verschillende manieren toepassen. Je kunt bijvoorbeeld een beweegweger gebruiken, waarbij je van al je activiteiten aangeeft hoeveel energie ze kosten. Hierdoor kun je van tevoren proberen je dag te plannen zonder dat je teveel doet. Let wel op, je klachten kunnen van dag tot dag sterk wisselen. Daardoor kunnen je grenzen tussen dagen en zelfs binnen 1 dag erg veranderen zonder dat daar een oorzaak voor is. Het is daarom zeker in begin vaak heel lastig om dit te (h)erkennen voor jezelf.

Wees heel veel liever voor jezelf. Respecteer je eigen grenzen. Zorg voor veel meer ontspanning en rust als je deze klachten hebt.

Twijfel jij of je klachten door de hyperventilatie komen? Vraag dan hier de GRATIS vragenlijst aan en bereken zelf direct je score

Meer lezen?

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Hyperventilatiecoach
error: Oeps, kopiëren heb ik liever niet. Wil je de tekst ontvangen kan je me mailen