Hyperventilatie zorgt ervoor dat je lichaam continu in een soort overlevingsmodus blijft hangen
Overlevingsmodus zorgt ervoor bij hyperventilatie dat je lichaam in een constante staat van alertheid blijft, alsof het hierin vastzit. Dit gebeurt niet alleen als je bewust angstig of gestrest bent, maar kan ook zonder dat je het direct merkt. Je lichaam reageert dan voortdurend alsof er gevaar dreigt, ook al is dat in werkelijkheid niet zo. Hier is hoe dit werkt:
De overlevingsmodus van je lichaam
Wanneer je hyperventileert, adem je meer zuurstof in en blaas je te veel koolzuur (CO₂) uit. Dit zorgt ervoor dat de balans tussen zuurstof en CO₂ in je bloed verstoord raakt. Normaal gesproken is deze balans heel precies afgesteld, en als die verstoord is, krijgt je lichaam het signaal dat er iets mis is. Dit triggert de vecht-of-vlucht reactie, ook al is er geen echte reden voor gevaar. Het is alsof je lichaam op de alarmknop blijft drukken, terwijl er eigenlijk geen noodsituatie is.
Hoe de vecht-of-vlucht reactie blijft hangen
In de vecht-of-vlucht reactie bereidt je lichaam zich voor om te handelen: je hart gaat sneller kloppen, je spieren spannen aan, en je ademhaling versnelt. Dit is een automatische reactie die bedoeld is om je te beschermen in gevaarlijke situaties. Maar bij hyperventilatie blijft je lichaam in deze staat hangen. Dit betekent dat je voortdurend signalen van spanning in je lichaam voelt, zoals een benauwd gevoel, duizeligheid of tintelingen, zelfs als er geen reden voor is.
Je zenuwstelsel blijft actief en in de overlevingsmodus
Je autonome zenuwstelsel, dat verantwoordelijk is voor onbewuste processen zoals je hartslag en ademhaling, blijft geactiveerd door de verstoring die hyperventilatie veroorzaakt. Hierdoor kan je lichaam zich moeilijk ontspannen, omdat het blijft reageren alsof er gevaar dreigt. Dit zorgt ervoor dat je klachten de hele dag door kunnen blijven, omdat je lichaam in een soort verhoogde paraatheid verkeert en niet meer weet hoe het moet ‘uitzetten’.
Dit merk je vaak ook doordat je heel snel schrikt
Van overlevingsmodus naar rust | Het lichaam heeft moeite om de rustmodus te vinden
In een gezonde situatie wisselt je lichaam af tussen actie en rust. Bij mensen met hyperventilatie raakt dat natuurlijke ritme verstoord. De rustmodus—die normaal gesproken na een stressreactie automatisch wordt geactiveerd—wordt niet goed ingeschakeld. Het is alsof je lichaam de ‘uit-knop’ niet meer goed weet te vinden en daardoor blijft hangen in een stand van waakzaamheid en alertheid. Hierdoor blijven klachten en sensaties constant aanwezig, zonder dat er sprake is van echte stress of angst.
Een vicieuze cirkel van klachten
Doordat je lichaam blijft reageren alsof er gevaar is, blijf je klachten ervaren die deze overlevingsmodus versterken. Je gaat bijvoorbeeld letten op je ademhaling of spieren die gespannen aanvoelen, wat op zichzelf weer meer spanning oproept. Het is een vicieuze cirkel die moeilijk te doorbreken lijkt, maar die met de juiste aanpak wel degelijk te doorbreken is. Het vraagt om een hernieuwde balans tussen je ademhaling, zenuwstelsel en het vertrouwen in je eigen lichaam.